Κάθε παιδί γνωρίζει τον κόσμο μέσα από τις αισθήσεις του. Στη συνέχεια μαθαίνει να κινείται, να επικοινωνεί, να δραστηριοποιείται και να αναπτύσσει δεξιότητες. Η όραση έχει το ρόλο του κορυφαίου πληροφοριοδότη του εγκεφάλου, αφού τον τροφοδοτεί με το 90% του συνόλου των αισθητηριακών πληροφοριών που φθάνουν σε αυτόν. Η όραση αρχίζει να αναπτύσσεται μετά τον τοκετό. Το νεογέννητο μωρό βλέπει θολά, άχρωμα και μόνο από κοντινές αποστάσεις, ενώ κατά τη διάρκεια της βρεφικής – προσχολικής & σχολικής περιόδου η όραση βελτιώνεται με γρήγορους ρυθμούς, γίνεται έγχρωμη και λεπτομερής. Αγγίζει όμως τα επίπεδα ενηλίκου σε ηλικία 8-9 ετών.

Ύποπτες οπτικές συμπεριφορές που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς

Στη βρεφική ηλικία

• Εάν το μωρό μετά τον 2ο μήνα της ζωής δεν τους κοιτάζει στα μάτια
• Εάν κρατάει το κεφάλι του στραβά όταν κοιτάζει
• Εάν μετά τον 4ο μήνα δεν απλώνει το χέρι για να πιάσει
• Εάν συνεχίζει να στραβώνει κάποιο μάτι μετά τον 3ο μήνα της ζωής
• Εάν τα δύο μάτια δεν φαίνονται ίδια (το ένα πιο μικρό)
• Εάν η κόρη του ματιού, λευκάζει
• Εάν τα μάτια κινούνται παράξενα

Στην προσχολική ηλικία

• Εάν δεν είναι κοινωνικό
• Εάν κάθεται κοντά στη τηλεόραση
• Εάν τρίβει συχνά τα μάτια του
• Εάν έχει αργήσει να περπατήσει
• Εάν στραβώνει κάποιο μάτι του
• Εάν σκοντάφτει συχνά
• Εάν κρατάει το κεφάλι του σε παράξενη θέση όταν κοιτάζει
• Εάν αποφεύγει τις κοντινές δραστηριότητες
• Εάν δεν κάνει πράγματα (δραστηριότητες) της ηλικίας του

Σε σχολικά παιδιά

• Εάν εμφανίζει διαταραγμένη προσοχή και συγκέντρωση
• Εάν διαμαρτύρεται συχνά για πονοκεφάλους
• Εάν διαμαρτύρεται για διπλή ή θολή όραση
• Εάν δυσκολεύεται να δει καθαρά στο πίνακα του σχολείου και στη
  τηλεόραση
• Εάν εμφανίζει δυσκολίες στα σχολικά και αθλητικά καθήκοντα
• Εάν έχει κάποιο άλλο χρόνιο πρόβλημα υγείας
• Εάν αποφεύγει τις κοντινές δραστηριότητες

Υπάρχει πιθανότητα να βλάψει τα μάτια του, εάν βλέπει πολλή ώρα τηλεόραση ή κάθεται πολύ κοντά;
Η τηλεόραση δεν βλάπτει τα μάτια. Επειδή όμως βλάπτει αρκετά την ψυχολογία των παιδιών και την ηρεμία τους (συνήθως τα κάνει νευρικά και ευερέθιστα), καλό είναι μέχρι την ηλικία των 2 ετών να μη βλέπουν καθόλου και στη συνέχεια να αυξάνουν σταδιακά το χρόνο που παρακολουθούν τηλεόραση. Η απόσταση από την τηλεοπτική συσκευή δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η ακτινοβολία που εκπέμπει είναι ελάχιστη.

Γιατί τα περισσότερα μωρά έχουν στραβισμό; Σε ποια ηλικία θα πρέπει να έχει εξαφανιστεί;
Πολλά παιδιά έχουν στραβισμό τους πρώτους μήνες της ζωής τους, λόγω νευρομυϊκής ανωριμότητας των μυών του ματιού. Ο στραβισμός αυτός συνήθως εξαφανίζεται γύρω στον 6ο μήνα. Αν δεν περάσει, θα πρέπει να εξεταστεί από παιδο-οφθαλμίατρο. Οι γονείς θα πρέπει να παρατηρούν το παιδί για να βεβαιωθούν ότι αυτός ο στραβισμός -ο «αθώος»- είναι ασταθής και όχι μόνιμος, δηλαδή αφορά πότε το ένα μάτι και πότε το άλλο. Αντίθετα, ένας μόνιμος στραβισμός, ακόμα κι όταν πρόκειται για νεογνό, θα πρέπει να εξεταστεί άμεσα από τον ειδικό.

Από ποια ηλικία μπορεί ένα παιδί να φορέσει γυαλιά; Πότε μπορεί να βάλει φακούς επαφής;
Εάν χρειαστεί, τα παιδιά μπορούν να φορέσουν γυαλιά από πολύ μικρή ηλικία. Για παράδειγμα, όταν υπάρχει στραβισμός ή ανισομετρωπία, δίνουμε γυαλιά από την ηλικία των 9 μηνών. Φακούς επαφής δίνουμε σε σπάνιες περιπτώσεις σε παιδιά 2-3 μηνών. Διαφορετικά, είναι προτιμότερο να βάλουν φακούς μετά την ηλικία των 10-12 ετών, όταν θα μπορούν να τους χρησιμοποιούν μόνα τους -ώστε να τους αφαιρέσουν, αν χρειαστεί- και να τηρούν με σχολαστικότητα τις οδηγίες για την αποστείρωση και την εφαρμογή τους.

Πώς προστατεύουμε τα μάτια από το ηλιακό και τεχνητό φως;
Τα μάτια μας είναι από τα πιο ευαίσθητα όργανα του σώματός μας και θα πρέπει να τα προστατεύουμε από τον ήλιο, φορώντας απορροφητικά γυαλιά ηλίου, από τους τραυματισμούς και τα εγκαύματα. Τα παιδιά πρέπει να φοράνε παιδικά γυαλιά ηλίου και μάλιστα με μεγαλύτερη σχολαστικότητα από ό,τι οι ενήλικοι, από την ηλικία του 1 έτους. Παρά την κοινή πεποίθηση, ο κακός φωτισμός, όταν το παιδί διαβάζει, δεν προκαλεί ούτε επιδεινώνει προϋπάρχουσες παθήσεις των ματιών, αλλά μπορεί να προκαλέσει κούραση ή πονοκέφαλο, ιδίως εάν υπάρχει κάποιο μικροπρόβλημα (π.χ. αστιγματισμός).

Μήπως το παιδί μου δεν βλέπει καλά;
Οι οφθαλμολογικές παθήσεις μπορούν να διαπιστωθούν έγκαιρα από τις εξετάσεις που θα κάνει ο ειδικός παιδο-οφθαλμίατρος στις απαραίτητες επισκέψεις ρουτίνας (όταν το παιδί συμπληρώσει το 1ο έτος ζωής και στη συνέχεια κάθε 2 χρόνια). Ωστόσο, καλό θα ήταν να ζητήσετε τη συμβουλή του εάν διαπιστώσετε ότι:
- Κρατάει το βιβλίο πολύ κοντά στο πρόσωπό του όταν διαβάζει ή όταν του διαβάζετε.
- Αλληθωρίζει συχνά.
- Γέρνει το κεφάλι του προς τη μία πλευρά για να δει καλύτερα.
- Τρίβει τα μάτια του, παρόλο που δεν νυστάζει.
- Δακρύζει υπερβολικά.
- Κλείνει το ένα μάτι για να δει καλύτερα, όταν διαβάζει ή βλέπει τηλεόραση.
- Αποφεύγει τις δραστηριότητες που απαιτούν να συγκεντρώσει το βλέμμα του σε κοντινή απόσταση, όπως η ζωγραφική, το γράψιμο, τα επιτραπέζια παιχνίδια.
- Αποφεύγει τις δραστηριότητες που απαιτούν να κοιτάζει μακριά, όπως το ποδόσφαιρο, ή δυσκολεύεται να διακρίνει μικρά αντικείμενα που βρίσκονται σε μακρινή απόσταση.
-Έχει συχνά πονοκέφαλο.
- Παραπονιέται ότι τα μάτια του κουράζονται.
- Έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στο φως.
- Παραπονιέται ότι βλέπει τα αντικείμενα διπλά.
- Στις φωτογραφίες του με φλας, έχει πάντα ένα ασυνήθιστο λευκό σημάδι στα μάτια.